بخشی از مطلب
پدافند غیرعامل یکی از مسائل اصلی اکثر کشورهای جهان در همه زمینه هاست. این موضوع با معماری و طراحی رابطه تنگاتنگی دارد. اما مهندسین کشور ما در ساخت و سازهای خود توجهی به پدافند غیرعامل ندارند. بیمارستان های موجود در کشور نیز از این قاعده مستثنی نیست و قطعاً در شرایط بحران مانند جنگ و زلزله نیاز به بیمارستان ها دوچندان می شود. هدف این پژوهش مکان یابی و طراحی بیمارستانی در تهران با رعایت ضوابط پدافند غیرعامل می‌باشد. این پژوهش، یک پژوهش کاربردی است. لذا نتایج به دست آمده از این پژوهش می‌تواند برای معماران و طراحان مورد استفاده قرار گیرد. نتایجی که در مسیر رسیدن به هدف نهایی بدست می آوریم عبارتند از: تبیین اهمیت آموزش پدافند غیرعامل برای معماران و شهرسازان، استخراج ضوابط معماری پدافند غیرعامل، ارائه پیشنهادات طراحی و جزئیات ساختمان بر اساس پدافند غیرعامل، توجه به نیازهای روحی و روانی انسان که این نیازها در شرایط بحران مضاعف می شوند..

فهرست مطالب
فصل اول:مطالعات پایه    11
1-1-تعریف پدافند غیر عامل:    11
1-2-اقدامات اساسي دفاع غير عامل:    12
1-3-اصول پدافند عامل:    14
1-3-1-پدافند (Active Defense)    14
1-3-2-پدافند غير عامل (Passive Defense)    14
1-3-3-دفاع غير نظامي (Civil Defsnse)    15
1-3-4-مراكز حياتي و مراكز ثقل (Vital and Gravity Centers)    15
1-3-5-مراكز حياتي (Vita Centers)    15
1-3-6-مراكز حساس (Critical Centers)    15
1-3-7-مراكز مهم (Important Centers)    15
1-3-8-استتار و اختفاء (Camouflage & Concealment)    16
1-3-9-پراكندگي(Dispersion)    16
1-3-10-تفرقه و جابجايي (Separation and Movement)    16
1-3-11-استتار، اختفاء و ماكت فريبنده CC& D    16
1-3-12-فريب (Deception)    16
1-3-13-مقاوم سازي و استحكامات (Fortification)    16
1-3-14-اعلام خبر (Early warning)    17
1-3-15-مكان يابي (Site selection)    17
1-4-مبانی نظری معماری در پدافند غیرعامل    17
1-4-1-نقش عوامل دفاعی در شهرسازی :    17
1-5-قوانین سازماندهی و دفاع غیر عامل    22
1-6- ملاحظات سازماندهی و دفاع غیر عامل    27
1-7-مکانیابی  : (Site  selection)    28
1-8- سیرکولاسیون:    31
1-9- تأثیر گذاری اقلیم بر طراحی معماری    32
فصل دوم:مطالعات تکمیلی    35
2-1-مقدمه    35
2-2-تاريخچة خدمات بيمارستاني    35
2-3-تعريف بيمارستان    37
2-4-عملکرد بیمارستان    37
2-5-تقسيم‌بندي بيمارستان    38
2-5-1-بيمارستان عمومي    38
2-5-2-بيمارستانهاي تخصصي    38
2-5-3-سطوح بيمارستانها    38
2-5-4-بيمارستان ناحيه‌اي    39
2-5-5-بيمارستان منطقه‌اي غير آموزشي    39
2-5-6-بيمارستان‌هاي منطقه‌اي آموزشي    39
2-5-7-بيمارستان قطبي آموزشي    39
2-5-8-بيمارستان كشوري    39
2-6-مساحت و اندازة بيمارستان    39
2-7-سرانه تخت در بيمارستانها    39
2-8-اصول اساسي تشكيلات بيمارستاني    40
2-9-فرم كلي ساختمان بيمارستان از نظر ارتفاع    41
2-9-تيپولوژي بيمارستان    43
2-9-1-سيستم پاويلون:    43
2-9-2-سيستم متراكم    44
2-9-3-سيستم مخلوط    44
2-10-تعدادي از گونه‌هاي مختلف بيمارستان به شرح زير مي‌باشد:    44
2-10-1-  آرايه چليپا:    44
2-10-2-آرايه مثلثي    45
2-10-3-آرايه T :    46
2-10-3-آرايه ارگانيك:    46
2-10-4-آرايه شعاعي    46
2-10-5-بيمارستان در آينده    47
2-10-6-توسعه استراتژيك طراحي مدرن    48
2-11-برنامه‌هاي فضاهاي بيمارستاني    50
2-12-انواع طرحهاي استراتژيك    55
2-13-نمونه‌هاي عمودي فرمهاي ساختماني:    56
2-14-برج پيچيده‌اي كه روي يك پايه كوتاه ساخته شده    56
2-15-برج راديال يا استوانه‌اي بر روي پايه با ديوار كوتاه:    57
2-16-يك برج به هم چسبيده دوتايي روي يك پايه    58
2-17-برجي عمودي    58
2-18-بلوكهاي پيوسته بهم مستقل    59
2-19-ساختمان به شكل ستون فقراتي با پيشامدگي زيبا    60
2-20-ساختمان وسيع با حياط    61
2-21-ساختماني با حياط متراكم    64
2-22-ساختمان ستوني سنگي يكپارچه افقي    64
فصل سوم:مبانی نظری طرح    67
3-1-بررسی مفهوم فضا در معماری    67
3-2-ویژگیهای فضا    69
3-3-مفهوم فضا از نظر اندیشمندان    72
3-4--رابطه درون و بیرون در معماری    77
3-3-رنگ در معماری ایران    82
3-5-ایهام وتداعی    84
3-6-گوناگونی معماری در ایران    84
3-7-حجم در معماری ایران    85
فصل چهارم: برنامه فیزیکی و استانداردهای طراحی    88
4-1-راهنماي برنامه ريزي و طراحي معماري بخش‌هاي بستري    88
4-1-1-مواردي كه موجب ايجاد محيط مناسب براي بيماران مي‌شود    88
4-1-2-نور طبيعي منظره و تهويه طبيعي    89
4-1-3-ابعاد پنجره‌ها    89
4-1-4-مكان پنجره‌ها    89
4-1-5-جلوگيري از تابش آفتاب    89
4-1-6-نوع بازشوي پنجره‌ها    89
4-1-7-نور مصنوعي در اتاق‌هاي بستري    90
4-1-8-چراغ عمومي اتاق    90
4-1-9-چراغ خواب    90
4-1-10-چراغ راهروها    90
4-2- دما، رطوبت و تهويه مكانيكي    91
4-2-1-كنترل دما و رطوبت    91
4-2-2-تهويه مكانيكي    91
4-3-بهداشت محيط و كنترل عفونت    91
4-3-1-ايمني    91
4-3-2-صداي مطلوب و نامطلوب    92
4-3-3-صداي نامطلوب    92
4-4-محل استقرار ساختمان بيمارستان    92
4-4-1-پوسته‌هاي خارجي ساختمان بيمارستان    92
4-4-2-سيستم‌هاي سرمايش و گرمايش و تخليه هوا در بخش‌هاي بستري    92
4-4-3-صداي ناشي از بخش موسيقي، راديو و تلويزيون در اتاق‌هاي چند تختخوابي    93
4-4-4-صداي ناشي از سيستم پيجينگ (Paging) در بخش‌هاي بستري    93
4-4-5-محل سرويس‌هاي بهداشتي در بخش بستري    93
4-4-6-فضاهايي كه باعث توليد صدا مي‌شود    93
4-4-7-انعكاس صدا و مصالح نازك كاري    93
4-4-8=تسهيلات آسايش و ايمني بيماران    93
4-4-9-تعداد تخت‌هاي اتاق‌هاي بستري در بخش‌ بستري جراحي    93
4-4-10-فاصله تخت‌هاي بستري    94
4-4-11-امكانات تخت‌‌هاي بستري    94
4-4-12-سيستم احضار پرستار و اينتركام    94
4-4-13-امكان گوش دادن به راديو، انتخاب كانال تلويزيون    95
4-4-14-دستگيره‌هاي حفاظتي در حمام‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي    95
4-4-15-سرويس بهداشتي معلولان    95
4-4-16-شيشه و توري پنجره‌ها    95
4-4-17-پرده    95
4-4-18-پرده پنجره‌ها    95
4-4-19-پرده دور تخت    96
4-4-20-پرده حمام    96
4-4-21-تلفن    96
4-4-22-گنجه لباس بيماران    96
4-4-23-يخچال    96
4-4-24-دستشويي    96
4-4-25-گازهاي طبي    96
4-4-26-اتاق روز بيماران    97
4-4-27-نشيمن بيماران    97
4-4-28-انتظار بيماران پذيرش شده يا ترخيص شده    97
4-4-29-ملاقات دوستان و بستگان    97
4-4-30-آموزش بيماران و همراهان آنها در زمان ترخيص    97
4-5-رنگ و فضاي معماري    97
4-5-1-فضاي معماري    98
4-5-2-طراحي روابط داخلي بخش بستري    98
4-5-3-كيفيت طراحي فضاهاي بخش    98
4-5-4-رنگ    98
4-6-تسهيلات و فضاهاي مورد نياز پزشكان و پرستاران در بخش‌هاي بستري    99
4-6-1تسهيلات و فضاهاي مورد نياز پرستاران    99
4-6-2-ايستگاه پرستاري    99
4-6-3-مكان ايستگاه پرستاري    99
4-7-عناصر تشكيل دهنده ايستگاه پرستاري    99
4-7-1-پيشخوان    99
4-7-2-ارتباط بخش‌هاي بستري جراحي و بيمارستان    101
4-7-3-تركيب بندي بخش‌هاي بستري جراحي    102
4-7-4-همجواري حداقل دو بخش بستري    102
4-7-5-ظرفيت يك بخش بستري داخلي/ جراحي    102
4-7-6-جهت نورگيري بخش‌هاي بستري    103
4-7-7-گسترش آينده    103
4-7-8-ارتباط بخش‌هاي بستري با ساير بخش‌هاي بيمارستان    103
4-7-9-آورد و برد بيماران    103
4-7-10-آورد و برد ابزار و وسايل    103
4-7-11-آورد و برد مواد مصرفي و دور ريختني    104
4-8-روابط فضاهاي داخلي بخش‌هاي بستري جراحي    105
4-8-1-انتخاب مدول شبكه ستون‌هاي سازه ساختمان    105
4-8-2-مكان ايستگاه پرستاري    105
4-8-3-گروه بندي بيماران بر حسب شدت بيماري، شرايط بيماري و خصوصيات رواني    106
4-8-4-گروه بندي بيماران بر حسب وخامت بيماري و شرايط بيماري    106
4-8-5-ظرفيت بخش و مكان اتاق‌هاي آن در رابطه با ايستگاه پرستاري    106
4-8-6-مكان اتاق‌هاي بستري در رابطه با ايستگاه پرستاري    106
4-8-7-عملكرد فضاهاي بخش‌هاي بستري داخلي/ جراحي    107
4-9-فضاهاي بيمار خواب    107
4-9-1-اتاق بستري چهار تختخوابي    107
4-9-2-حمام و سرويس بهداشتي    107
4-9-3-اتاق بستري يك تختخوابي    108
4-9-4-ابعاد اتاق بستري يك تختخوابي    108
4-9-5-مشخصات مشترك اتاق‌هاي بستري و تجهيزات آن‌ها    108
4-9-6-دستشويي بيمارستاني    108
4-9-7-درهاي اتاق بستري    109
4-10-فضاهاي پشتيباني داخل بخش بستري    110
4-10-1-اتاق دارو و كار تميز    110
4-10-2-اتاق كار كثيف    110
4-10-3-اتاق جمع آوري كثيف    110
4-10-4-اتاق معاينه و درمان    111
4-11-مشخصات مبلمان و نازك كاري اتاق روز بيماران    112
4-11-1-انبار رخت تميز    112
4-11-2-اتاق نظافت    112
4-11-3-حمام‌ها و سرويس‌هاي بهداشتي    113
4-11-4-حمام‌هاي بيماران    113
4-11-5-وان درمان    114
4-11-6-نقشه اتاق بستري يك تختخوابي    114
4-11-7- مشخصات نقشه اتاق كار كثيف در كليه سطوح بيمارستان‌ها    116
4-11-8-مشخصات نقشه اتاق جمع آوري كثيف در كليه سطوح بيمارستان‌ها    118
4-11-9-اتاق نظافت    119
4-11-10-مشخصات نقشه اتاق معاينه و درمان در بيمارستان    120
4-11-11-دوش‌ و توالت و دستشويي معلولان در تمام سطوح بيمارستان‌ها    122
4-11-12-ايستگاه پرستاري    124
4-11-13-بخش مراقبت‌هاي ويژه    125
4-12- فضاهای مورد نیاز در بخشبستری    125
4-12-1-سازماندهي بخش جراحي    127
4-12-2-اطاقهاي جراحي    127
4-12-3-فضاهاي مشترك    127
4-12-4-بخش جراحي    127
4-12-5-مراحل مختلف بخش جراحي را مي‌توان به صورت زير دسته بندي نمود:    128
4-12-6-تيم جراحي شامل:    128
4-12-7-وسايل اتاق عمل:    129
4-13-فضاهاي داخلي بخش جراحي    131
4-13-1- تعداد اتاق‌هاي عمل    131
4-13-2-مساحت‌هاي مورد نياز قسمتهاي مختلف بخش جراحي:    131
4-13-3-تجهيزات    133
4-13-4-تجهيزات و وسايل اتاق عمل    134
4-13-5-وسائل الكتريكي و الكترونيكي اتاق عمل    134
4-13-6-وسايل غير الكتريكي اتاق عمل    135
4-13-7-وسايل اتاق بهبودي    136
4-13-8-خطرات انفجار    136
4-13-9-اندازه اتاق عمل    137
4-13-10-بلندي اتاق عمل    138
4-13-11-ديوارها، كف و سقف  اتاق عمل    138
4-13-12-نور و رنگ اتاق عمل    138
4-13-13-دما، رطوبت    138
4-13-14-ضد عفوني كردن اتاق عمل    139
4-13-15-شرايط استريل در اتاق عمل    139
4-13-16-اتاق كار جهت استريل آب    140
4-13-17-اسكراپ و اتاق استريل    140
4-14-اورژانس و بیماران سرپایی    141
4-14-1-اورژانس    141
4-14-2-ورودي اورژانس    141
4-14-3-درمانگاه    141
4-14-4-تقسيم‌بندي فضاهاي درمانگاه    142
4-14-5-فضاهاي كلينيكي تيپ    143
4-15-انواع درمانگاه    144
4-15-1-كلينيك جراحي عمومي    144
4-15-2-  متخصص گوش و حلق و بيني    146
4-15-3-اتاق‌هاي معاينه    146
4-15-4-مطب مخصوص عمل جراحي    147
4-15-5-تست شنوايي    148
4-15-6-چشم پزشكي    148
4-15-7-  جراحي ارتوپدي    149
4-15-8-اطاقهاي مورد نياز    150
4-15-9-اطاقهاي آزمايش    150
4-15-10-تكنولوژي ديجيتالي    151
4-15-11-جراحي دست    151
4-15-12-اطاق قالب‌بندي    151
4-15-13-اطاق راديولوژي    152
4-15-14-پرتونگاري اشعه X ديجيتالي    152
4-15-15-كلینيك جراحي پلاستيك    152
4-16-اتاقهاي معاينات    153
4-16-1-كلينيك امراض پوستي    154
4-16-2-توضيح مربوط به عمل‌ها:    154
4-16-3-کلینیک قلب    155
4-16-4-اتاق‌هاي معاينه    155
.    157
4-16-6-آزمايشگاه (Lab)    157
4-16-7-سيركولاسيون‌هاي اصلي درمانگاه    157
4-16-8-رابطه درمانگاه و بيمارستان    157
4-16-9-تزريقات    158
4-16-10-پانسمان    158
4-16-11-داروخانه    158
4-16-12-بخش معاينات و معالجات مشترك    159
4-16-13-آزمايشگاه باليني    159
4-16-14-ابعاد    160
4-16-15-راديولوژي    161
4-17-  عملكرد    162
4-17-1-واحدها    163
4-17-2-رختكن‌ها:    163
4-17-3-  فيزيوتراپي    163
4-17-4-بدن درماني    164
4-17-5-كاردرماني    164
4-17-6-توان بخشي    164
4-17-7-تسهيلات بدن درماني    164
4-17-8-تسهيلات كاردرماني    164
4-17-9-رفت و آمد    165
4-17-10-بخش تسهيلات تشخيص    165
4-17-11-اكوكارديوگرافي E.C.G نوار قلبی:    165
4-17-12-آنژيوگرافي:    165
14-17-13-سونوگرافي:    165
4-17-14-سي‌تي اسكن:    166
4-18-اداری و خدمات و پشتیبانی    167
4-18-1-بايگاني    167
4-18-2-بايگاني فضاهاي عمومي    168
4-18-3-تسهيلات جنبي    169
4-18-4-بخش خدمات و تداركات    169
4-18-5-ساختمان خدمات    169
4-18-5-تغذيه    169
4-18-6-تخمين غذا    170
4-18-7-كاخداري    170
4-18-8-نظافتچي    171
4-18-9-دفع فاضلاب    171
4-18-10-رختشويخانه    171
4-18-11-استريليزاسيون مركزي    172
4-18-12-عمليات    173
4-18-13-ابزار جراحي    174
4-18-14-انبارها    174
4-18-15-تسهيلات كاركنان    175
فصل پنجم:طراحی اقلیمی وبررسی پیشینه تاریخی    177
5-1-موقعیت جغرافیایی    177
5-2- موقعیت طبیعی    177
5-3-توپوگرافی و ناهمواری های شهر تهران    177
5-4-تاریخچه شهر تهران    177
5-5-ویژگی های اقلیمی    203
5-5-1- تأثیر طراحی اقلیمی در صرفه جویی انرژی    203
5-5-2- تجزیه و تحلیل عوامل اقلیمی    203
5-5-3- بررسی نمودار بیوکلماتیک شهر و انسانی تهران    204
5-6-اصول طراحی اقلیمی    205
5-6-1-تعیین جهت و فرم ساختمان با توجه به اقلیم    206
5-6-2-تهويه طبيعی در رابطه بااقليم    207
5-6-3-فرم ساختمان در رابطه با اقليم    209
5-6-4-نتیجه گیری و تعیین تدابیر طراحی اقلیمی    210
5-7-تاریخچه و سابقه پیدایش منطقه ۲۲ شهرداری تهران    211
5-8-مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران    214
5-9-کيفيت هوا در منطقه 22 شهرداري تهران    217
5-10-شبکه حمل و نقل منطقه 22 شهرداري تهران    219
5-11-ضرايب تعديل زيست محيطي و شهرسازي    225
5-12-ضوابط جلوگيري از افزايش محدوده شهرها  ( مصوبه مورخ 10/8/78)    228
منابع    230
فصل ششم: بررسی نمونه های داخلی و خارجی    231
6-1-بیمارستان ویوانته    231
6-2-مرکز درمانی مارانون    235
6-3-بیمارستان اولینا    243
6-4-بیمارستان کودکان رندال    249
6-5-مرکز درمانی و تحقیقاتی  مستره در ایتالیا    258
6-6-مجموعه درمانی سنت الاو در نروژ    268
6-7-بیمارستان پارس در رشت    275
6-8-.بیمارستان  آموزشی 220 تختخوابی قزوین    284
فصل هفتم :کانسپت و طراحی    298
7-1-طراحی    298
7-1-1-كانسپت ها:    298
7-1-2- ايده و طرح نهايي    300
7-1-3- طراحي معماري    302
7-2-ايده ها:    304
7-3-سناريوهاي کانسپچوال ( مفهومي )    306
7-4-نظریه کوين روش مي گويد    308
7-5-نظریه :ادوارد لارابي بارنز مي گويد    309
7-6-سلسله مراتب کانسپت    310
7-7-انواع پنجگانه کانسپت:    311
7-7-1-کانسپت قياسي (Avalogies)    311
7-7-2-استعارات و تشبيهات (کانسپت هاي استعاري) (Metaphores and Similes)    314
7-7-3- (کانسپت هاي جوهري) Essences    314
7-7-4-پاسخ مستقيم  و حل مساله (کانسپت هاي برنامه اي) Prigrammatic    317
7-7-5-ايده آل ها (کانسپت هاي  ايده آل گرا)    318
7-8-کانسپت طرح    319
منابع:    320









فصل اول:مطالعات پایه
1-1-تعریف پدافند غیر عامل:
پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل
علاقه به حيات و حفظ بقاء به طور غريزي در هر انساني وجود دارد لذا در طول تاريخ، بشر براي دستيابي به ملزومات حياتي خود از جمله غذا و انرژي به گسترش و توسعه مراتع و زمين‌هاي كشاورزي و معادن پرداخته يا به جهت دفع تجاوز دشمنان خود جنگ‌ها و منازعات بسياري را پشت سر نهاده است. سلاح‌هايي كه جوامع بشري قبل از دوران صنعتي در جنگ‌ها بكار مي‌بردند دست ساز و بسيار ساده بود، بين فرآيندهاي دانش و فناوري و نوع سلاح‌هايي كه جوامع بشري براي بهره گيري از آنها در جنگ ابداع و اختراع مي‌كرده‌اند، ارتباط نزديكي وجود داشته است.
پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل 
علاقه به حيات و حفظ بقاء به طور غريزي در هر انساني وجود دارد لذا در طول تاريخ، بشر براي دستيابي به ملزومات حياتي خود از جمله غذا و انرژي به گسترش و توسعه مراتع و زمين‌هاي كشاورزي و معادن پرداخته يا به جهت دفع تجاوز دشمنان خود جنگ‌ها و منازعات بسياري را پشت سر نهاده است. سلاح‌هايي كه جوامع بشري قبل از دوران صنعتي در جنگ‌ها بكار مي‌بر