پاورپوینت بررسی مقولات معماري ، اصول کلی و روشهای طراحی در معماری

بخشی از مطلب
در تاريخ معماري و ادبيات مکتوب آن، همواره اين سؤال مطرح بوده است که معمار در طراحي يک بنا با چه مقوله‎هايي سروکار دارد، يعني معمار به هنگام طراحي ساختمان چه چيزهايي را در نظر مي‎آورد و در مورد آنها انديشه مي‎کند تا اينکه در نهايت با ترکيب و تنظيم آن مقولات به يک فرم و طرح معماري دست مي‎يابد. اما چه ضرورتي باعث شده است که بخش مهمي از تئوري معماري در طول تاريخ به اين مبحث اختصاص يابد و اصولاً آشنايي با مقولات معماري چه جايگاهي در تدوين تئوري معماري دارد.
ارسطو در رساله اخلاق خود نوشته است: اگر بخواهيم بدانيم انسان خوب چيست، نخست بايد ببينيم انسان از چه تشکيل شده است. با استناد به اين نظريه ارسطو مي‎توان گفت براي اينکه بدانيم معماري مطلوب چيست، نخست بايد ببينيم خود معماري از چه چيزهايي تشکيل شده است. بدين ترتيب پس از تعريف کردن عناصر معماري، با استفاده از تعريف تک تک عناصر و رابطه بين آنها مي‎توان اصول معماري مطلوب را تدوين کرد. بنابراين مي‎توان گفت آشنايي با مقولات مختلف معماري نقش مهمي در خلق يک معماري مطلوب ايفا مي‎کند.
يکي از مهمترين اسناد تاريخي ادبيات معماري که از نظر تدوين نخستين تئوري‎هاي معماري، از جايگاه ويژه‎اي در معماري جهان برخوردار است، آثار به جا مانده از ويتروويوس، معمار رومي، است. سه اصل مشهور او که به مقولات ويتروويايي مشهورند، از بيش از 2000 سال پيش تاکنون بر نظريه معماري سيطره داشته است:
1. فيرميتاس (Firmitas): به معني پايداري و مربوط به مصالح و فن ساخت
2. يوتيليتاس (Utilitas): به معني سودمندي و مربوط به انواع ساختمان و کاربري‎هاي آنها
3. ونوستاس (Venustas): به معني زيبايي و مربوط به تزيينات و نظريه تناسب
اصطلاحات اوليه فيرميتاس، يوتيليتاس و ونوستاس در ادبيات معماري قرن بيستم به عنوان مبنايي براي تدوين مقولات معماري قرار گرفته‎اند و از سوي صاحب‎نظران مختلف با عبارات مختلف تعبير شده‎اند. در ادبيات رايج معماري معاصر بر اساس جمع‎بندي نظريات ياد شده، سه مقوله ويتروويايي تحت عناوين زير بيان مي‎شوند:
1. ساخت (Construction): برآمده از مقوله ويتروويايي فيرميتاس
2. کارکرد (Function): بر آمده از مقوله ويتروويايي يوتيليتاس
3. شکل (Form): بر آمده از مقوله ويتروويايي ونوستاس
مقولات ياد شده به ترتيب سه گرايش عمده ساخت‎گرايي (Constructivism)، کارکرد گرايي (Functionalism) و شکل‎گرايي (Formalism) را در دوره جديد بوجود آورده‎اند. هر کدام از اين گرايش‎ها يکي از سه مقوله را به عنوان مقوله اصلي در نظر گرفته و بر آن تأکيد ورزيده‎اند. البته اين سه اصل هم‎تراز نيستند و در ترکيب با هم و در شرايط مختلف معماري را شکل مي‎دهند، يعني سهم هر يک از مقولات در طراحي و رابطه ميان آنها در شرايط مختلف زماني و مکاني با هم فرق مي‎کند.
پس با توجه به نظريه ارسطو و مقولات ويتروويايي، مي‎توان پايداري، سودمندي و زيبايي را به عنوان معيارهاي سنجش معماري خوب فرض کرد. به عبارت ديگر ساختمان بايد خوب ساخته شود، خوب کار کند و شکل خوبي براي ديدن داشته باشد.
اشاره به سه مقوله اساسي معماري يعني کارکرد، فرم و ساخت، عنوان شد که براي سنجش معماري مطلوب مي‎توان از اين سه معيار استفاده کرد. بدين ترتيب ساختمان از نظر ظاهري بايد زيبا و خوشايند باشد. همچنين بايستي مردم بتوانند در آن به راحتي و بطور کارآمد زندگي يا کار کنند. به علاوه ساختمان بايد به‎گونه‎اي خوب ساخته شده باشد که بتواند بدون هزينه‎هاي نگهداري بالا، براي مدت‎هاي طولاني پابرجا بماند. پس مي‎توان گفت، براي ايجاد يک ساختمان مطلوب و کارآمد، معمار بايستي ميان سه عنصر عمده توازن برقرار کند:
1. عملکرد (Function):   
هر ساختمان براي اهداف معيني ساخته مي‎شود. يک ساختمان کارکردي ـ چه يک خانه کوچک و چه يک ساختمان اداري غول پيکر ـ آن اهداف را برآورده مي‎سازد و به نيازهاي کاربرانش با استفاده از شيوه‎هاي مناسب و راحت پاسخ مي‎دهد. همچنين ساختمان بگونه‎اي طراحي مي‎شود که در آن گرماي کافي، نور، منابع انرژي و در برخي موارد تهويه مطبوع فراهم باشد.
فعاليت‎هاي زيادي در يک ساختمان صورت مي‎پذيرد. اين فعاليت‎ها که به عملکرد ساختمان مربوط هستند، نقش مهمي در طراحي معماري ايفا مي‎کنند. به عنوان مثال فعاليت‎هاي متداول در يک خانه شامل خوردن، خوابيدن، حمام کردن و سرگرم شدن است. هر فعاليت از نظر محل انجام آن، اندازه، نور و دسترسي به اتاق‎هايي که فعاليت در آن صورت مي‎پذيرد، داراي ملزومات مختلفي است، براي مثال اتاق خواب يک اتاق شخصي است و بايد از بقيه فضاهاي زندگي و نشيمن جدا شود، اما در يک خانه تمام افراد از اتاق غذاخوري استفاده مي‎کنند و بنابراين اين فضا بايستي در مرکزي‎ترين محل خانه واقع شود.
2. ظاهر و نما (Appearance):
معمار ظاهر بيروني ساختمان را نه تنها بر اساس شکل آن، بلکه بوسيله انتخاب مصالح تعيين مي‎کند. سنگ، آجر و چوب با رنگ‎هاي طبيعي‎شان ـ به تنهايي يا در ترکيب با هم ـ  همواره از مصالح متداول در نماسازي بوده‎اند. در طول سده 1900 شيشه رنگي نيز نقش مهمي در طراحي نماي بيروني ساختمان ايفا کرده است.
بسياري از معماران در طرح‎هايشان توجه ويژه‎اي به بافت نشان مي‎دهند. برخي چوب يا سنگ داراي بافت خشن را انتخاب مي‎کنند و برخي ديگر شيشه و فلز به شدت جلا داده شده و براق را ترجيح مي‎دهند. در طراحي نما، معماران با استفاده از تنظيم ماهرانه مصالح (مثلاً با استفاده از شيشه و بتن، ترکيبات مختلف آجرکاري يا انواع متضاد سنگ)، الگوهاي نمايشي و خوشايندي خلق کرده‎اند.
در نماي يک ساختمان علاوه بر مصالح، تناسبات نيز يک مقوله اساسي و حياتي است. تمام قسمت‎هاي ساختمان بايستي با يکديگر متناسب باشند. به علاوه ساختمان از نظر اندازه و شکل بايد با سايت و محيط اطراف ترکيب شود، مثلاً يک ساختمان بلند ساخته شده از شيشه و فلز براي منطقه مرکزي يک شهر بزرگ مناسب است، اما در همسايگي واحدهاي مسکوني تک خانواري بيجا و بي‎مورد است.
3. پايايي و ماندگاري (Durability):
بيشتر ساختمان‎ها با اين هدف ساخته مي‎شوند که مدت‎هاي طولاني پابرجا بمانند. ساختمان براي اينکه سا‎ليان زيادي بدون هزينه نگهداري بالا، پابرجا بماند، بايد فونداسيون قوي داشته باشد. به علاوه نما بايستي بتواند در مقابل فرسودگي ناشي از هوا مقاومت کند و همچنين در داخل بنا از مصالح با کيفيت بالا استفاده شود.
و....