به همراه بررسی و معرفی ده ها قلعه و دژ دوران ایرانی و اسلامی
 
´مقدمه
 
آغاز خانه سازی انسان ها همواره با اندیشه یافتن راههای گوناگون       دفاع در برابر دشمنان و حیوانات وحشی همگام و همراه بوده است.به همین دلیل مساکن اولیه که به صورت خانه های منفرد بدون دیوار ساخته میشد،بتدریج دارای دیوار شده ،رفته رفته خانه های یک ناحیه نیز در بین یک دیوار محاطی دفاعی محصور گردید.
 
این نوع حصارها در ابتدا دارای یک معبر ورودی بودند،اما معابر پس از سالیان دراز تبدیل به دروازه شد.حصارهای اولیه که در اطراف مناطق مسکونی کشیده می شد،فاقد برج های دفاعی در فواصل منظم یا غیرمنظم بودند و برای محافظت از دیوارها بود.
 
´در ایران ایجاد مساکن گروهی حصاردار از سه هزار سال پیش از میلاد با طرح ها و نقشه های مختلف آغاز شده است.
 
´
 
´هنر قلعه سازی در ایران از آغاز ظهور اسلام در قرن هفتم میلادی تا زمان حاضر به تدریج تکامل یافته،پیشرفت هایی که از لحاظ جنگی برای مهاجمان و نیز مدافعان به وجود آمده و استفاده از فنون جدید در جنگ ها موجب شده که برج های مدور بزرگتر و نزدیک به هم و دیوارهای مستحکمتر بنا شوند و تمام پیش بینی های لازم برای متوقف کردن یا لااقل کندتر کردن سرغت مهاجمان در خارج قلعه و حصار و داخل آن مورد توجه قرار گیرد و این تکامل در هیچ زمانی متوقف نشده است.
 
´بالاخره در اوایل قرن نوزده میلادی،مشاورین نظامی اروپایی که برای قلعه سازی به ایران آمده بودند در اطراف شهرهای بزرگ،مخصوصا تهران و خوی،حصارهایی ساختند که این دو شهر را به صورت قلعه در آورد.حصارها بدون استفاده از عوارض سطح الارضی بنا شده اند
 
´قلعه یا دژ به معنی استحکامی است که در اطراف شهرها ساخته می‌شده‌است.
 
´قلعه
 
´ قلعه یا دژ به معنی استحکامی است که درکنار بسیاری از آبادیها ساخته می‌شده‌است.به ویژه آبادیهایی که در پیرامون کویرهاست.
 
´ از قلعه به هنگام جنگ‌ها استفاده می‌شده و مردم تا زمانی که بیم حمله دشمن وجود داشته در  درون دژ می‌ماندند و معمولاً در درون آن آذوقه زندگی برای چندین ماه موجود بود.
 
´برای محافظت از ساختمان و استحکامات و قسمت‌های مختلف قلعه بارو ساخته می‌شده است. دیوارهای دفاعی و خاکریزهای متعلق به آغاز سکونت انسان در ایران هنوز برجاست. شکل آنها به موازات پیشرفت سلاح‌های تهاجمی و تدافعی تکامل یافته است.
 
´بروار
 
´دژها را در کنار جاده ای که به روستا می رسید می ساختند هر دژ یک دروازه داشت که روی آن بالاخانه یا بروار بوده است .بروار اتاقی آراسته برای پذیرایی از یک مسافر محترم بود. در دو سوی درگاه دو برج بوده که با پلکانی از آن بالا می رفتند و در پس در گاه دالانی بوده که به میانسرا می رسیده
 
´اندام های دژ
 
´هر دژ دارای چندین اتاق و حجره بوده است. دست کم شش حجره .دالان دژ همچون یک بازارچه بوده و چندین دکان داشته است.دژها گاه دارای یک آشکوب و گاه دو آشکوب بوده است،یک آشکوب برای انبار آذوقه و نیز آغل های ستوران و گاو و گوسفند،در آشکوب دوم خانه های مردم بوده ،در هر دژ خزانه ای از آب و یک پاکنه یا چاهی داشته که از آن آب بر می داشتند.
 
´در برخی دژها گاه دو یا سه دژ درون یکدیگر ساخته می شدند مانند ارگ بم.
 
´بافت دژ
 
´به طور کلی بافت درونی گذرها در یک دژ به دو گونه بوده یکی بافت گرد یا تنسته ای که همچون تار عنکبوت بوده و دیگری چارخانه یا شطرنجی،بسیاری از دژها در دشت ها و سرزمین های هموار به دلیل همواری زمین به شکل هندسی و با گذرهای همراستا ساخته می شدند ولی در سرزمین های ناهموار گذرها بر پایه ی پستی و بلندی رمین ساخته می شدند.
 
´باروی دژ
 
´دژها را تا آنجا که می شد دروی بلندی ها می ساختند مگر در سرزمین هایی که بلندی در آن یافت نمی شد.گرداگرد دژ یک خندق کنده می شد و یک دیوار بلند به نام بارو،دژ را از پیرامون جدا می کرده است، در میان بارو در فاصله هایی برابر برج هایی ساخته می شد.
 
´اکنون دیگر دژی که از خندق آن بهره گیری شده باشد یافت نمی شود
 
این پاروپوینت در 96 صفحه تقدیم شما می شود.