پاورپوینت بررسی سبک و شیوه آذری در معماری ایران
بخشی از مطلب
این شیوه از زمان ایلخانان مغول ٬ شروع می شود و تا زمان صفویه ادامه می یابد . پس از اسلام آوردن مغولان معماری اسلامی کم کم جان تازه ای گرفت اما نه مانند قبل آن. شکل نقشه های بنا ها دوره مغول از تنوع خاصی برخوردار است و از نظر اندازه و ابعاد نیز نسبت به شیوه های بعد از اسلام بزرگتر ساخته شده است . به طور مثال ارگ علیشاه در تبریز دارای دهانه هایی است که چهار گز از ایوان مدائن بزرگتر است . مقبره الجایتو نیز با دهانه ای حدود ۵۰/۲۵ متر در زمان خود بزرگترین گنبد و بنای اسلامی بوده است . رصدخانه مراغه در ابتدای شیوه آذری ساخته شده و تاریخ شروع ان سال ۶۵۷ هجری قمری و معمار آن " محمد بن عثمان امین مراغی" بوده است. ربع رشیدی در خارج از تبریز به وسیله خواجه رشید الدین فضل ا ... در اوایل قرن هشتم ساخته شده است . مسجد جامع ورامین از نمونه های شاخص شیوه آذری است ٬ نقشه بنا از نوع چهار ایوانی بوده است . مدرسه امیر چخماق ٬ گنبد مدرسه ضیائیه ٬ قسمتی از مجموعه بناهای شاه نعنت ا... ولی در کرمان از بناهای دوره اول شیوه اذری است. قسمت اعظم بنای حرم مطهر حضرت رضا ﴿ع﴾ به شیوه اذری و اصفهانی است . طلاکاری ایوان در سال ۱۱۴۵ هجری قمری به فرمان نادر شاه افشار انجام شده و از این جهت به ایوان نادری شهرت دارد. آستان قدس رضوی شامل مجموعه بنا های زیر است .
۱ – حرم مطهر که در زیر گنبد طلا قرار دارد ۲ - صحن عتیق ۳ - صحن جدید ۴ - مسجد عظیم گوهرشاد ۵ - مدرسه پریزاد ۶ - مدرسه بالا سر -۷ مدرسه دودر ۸- موزه و کتابخانه ۹ - آرامگاه شیخ بهایی ۱۰ - دارالحفاظ ۱۱ - دارالسیاده ۱۲ - توحید خانه ۱۳ - گنبد الله وردیخان ۱۴- دارالضیافه ۱۵- گنبد حاتم خانی ۱۶- دارالاسلام ۱۷- دارالسرور ۱۸ - مدرسه میرزا جعفر ۱۹ - مدرسه مستشار ۲۰ - سقا خانه زرین .
مسجد کبود تبریز یکی از معروف ترین مساجد ایران است . نام دیگر ان مسجد جهان شاه و در قرن نهم
هجری قمری ساخته شده است . به دلیل استفاده از کاشی به رنگهای لاجوردی و آبی در نماسازی نام کبود به خود گرفته و به دلیل آب و هوای سرد تبریز این مسجد یکی از مساجد تمام مسقف ایران است – بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی جد شاه اسماعیل صفی مربوط به قرن ۸ هجری قمری است . گنبد الله الله که بر روی قبر شیخ صفی قرار دارد ٬گنبد مقبره شاه اسماعیل ٬ گنبد مقبره حرم خانه ٬ گنبد چینی خانه از آثار مهم این مجموعه هستند. مسجد جامع یزد را به دوران آل بویه نسبت می دهند اما انچه ازمسجد کنونی بر می اید از اثار" سید رکن الدین محمد" است که تاریخ آن نیمه اول قرن هشتم ﴿ ۷۳۲ هجری قمری ﴾ است .سردر این مسجد بزرگترین سردر ورودی ایران است که در دوره شاهرخ تیموری اضافه شد و مناره های آن که فرو ریخته بود به دستور شاه طهماسب صفوی مجددا تجدید شد – آستانه شاه نعمت ا ... ولی در ماهان کرمان به دلیل جنبه های روحانی و عرفانی آن دارای ارزش تاریخی است . این بنا در سمت مغرب، رواق بزرگ و بلندی دارد که در زمان شاه عباس ساخته شده و به نام رواق شاه عباسی معروف است و تزئینات گچ کاری ساده و زیبایی دارد، دو مناره ان به سبک مناره های قاجاری است که در دوره قاجاریه به آن اضافه شده است .
بنای مسجد جامع عتیق شیراز را به عمرولیث صفاری ﴿ قرن سوم هجری ﴾ نسبت می دهند . این مسجد قدیمی ترین مسجد جامعی است که در فارس بنا شده است . سردر شمالی مهمترین قسمت مسجد جامع عتیق است که امروزه آنرا دوازده امام امام می نامند. در وسط این مسجد امارت مکعب شکلی است که آنرا خدای خانه و دارالمصحف می نامند و در قرن هشتم به وسیله شاه شیخ ابو اسحاق اینجو پادشاه فارس ساخته شده است . کتیبه دور تا دور این بنا از سنگ بیرون آورده و میان انرا با کاشی پر کرده اند . در زمان ایلخانان مغول در ناحیه سلطانیه شهری به وجود آمد که با سرعت شگفت آوری در شمار یکی از آباد ترین شهرهای جهان قرار گرفت. ایل خانان به ترکی مغولی این منطقه را قنقور آلانک یعنی چمن زار یا شکارگاه شاهین می گفتند. الجایتو پس از مرگ پدرش به ساخت شهر جدید پرداخت و طرح و نقشه شهر به وسیله وزیر او خواجه رشیدالدین فضل ا ... تهیه شد . بدین ترتیب سلطانیه بعد از تبریز بزرگترین شهر امپراطوری ایلخانی شد . اکنون تنها اثری که از شهر سلطانیه بجای مانده بنای عظیمی است که به" گنبد سلطانیه" یا گنبد سلطان محمد خدابنده معروف است . طرح بنا هشت گوش و در هر گوشه مناره ای داشته است که فقط بقایای آن بر جای مانده است . بنای گنبد سلطانیه اوج تکامل سبک معماری آذری در ایران است .
سبک آذری در دوره تیموری
پس از حمله مغول و ویرانی های آن غیر از تعدادی بنا در شهرهای مراغه و تبریز و سلطانیه اکثر بناهای این شیوه در عهد تیمور و جانشینان او ساخته شده اند . در این شیوه گرایش و توجه معماری به نمایش هر چه رفیع تر بنا است، از این رو روشهایی در ساخت بنا به کار برده می شود تا احساس ارتفاع را بیشتر القا کند . معماری دوره تیموری به اوج تازه ای از کمال رسید که مرکز آن سمرقند بود . مدرسه غیاثیه خرجرد یا خرگرد ﴿ بین خواف و جام ﴾ در نیمه قرن نهم ساخته شد . این بنا از نظر سبک معماری یکی از بناهای مهم شیوه آذری است . این مدرسه توسط" قوام الدین شیرازی" از معماران معروف عهد تیموری و پسرش" غیاث الدین" ساخته شد . بنا چهار ایوانی است و نمای ساختمان حالتی افقی و خوابیده را القا می کند که شیوه ای تازه در معماری عصر تیموری است .مسجد گوهرشاد در مجاورت مرقد مطهر حضرت امام رضا﴿ع﴾ ساخته شد بانی آن گوهرشاد خاتون همسر شاهرخ بود . معمار این بنا نیز قوام الدین شیرازی است که بانی بسیاری از بناهای عصر شاهرخ است و در قرن نهم ساخته شده است – مقبره امیر تیمور در سمرقند ٬مقبره سلطان بخت آغا و مزار شیخ جام از دیگر آثار سبک آذری است .
و.....