بخشی از مطلب

پس از بررسي هاي انجام شده، لازم است تا با معما ري داخل ايران آشنا گرديم . نخستين خصوصيت در
جوامع مدرن و به تعبيري در معماري مدرن، معادل ة مدرن سازي برابر با جهش هاي تكنولوژيكي
است.اين معادله در كشورهاي غير مدرن به صورت مدرني سازي برابر با غرب زدگي و اين دو برابر با
واردات تكنولوژي خود را عيان كرده است.تجربه نشان داده است كه اين امر به نابودي تمدن هاي
قدرتمند و ارزش هاي ماندگار كشورهاي غير مدرن منجر مي شود.واردات تكنولوژي در جوامع رو به
پيشرفت به اين دليل مسأله ساز است كه اين واردات ورود فرهنگ مصرف و كاربرد آن ها را به دنبال
دارد به گونه اي كه نمي توان از اتومبيل استفاده كرد و همچنان در بافتهاي ارگانيك زيست.
خصيصه ديگر جوامع مدرن و معماري مدرن، شناخت، تثليث آن يعني، تكنولوژي، توليد و مصرف
است.در اين ديدگاه انسان تنها توليدكننده و مصرف كننده است ، اما اين تثليث در جوامع غير مدرن و
به ويژه جوامع شرقي به شكل ديگري نمايان است.تفاوت بزرگي است ميان ساختن يك آپارتمان و
برج مسكوني به جهت تبديل به عنصري اقتصادي و عشقي كه پدرانمان نسبت به خانه هاي نيمه
مخروبة بافت قديم داشته اند.در جوامع غير مدرن، آجرها قسمتي از وجود معمار است كه به وسيل ة
ملات عشق به يكديگر متصل مي شده اما در جوامع مدرن يا شبه مدرن مانند كشورهاي جوامع سوم،
آجر قطعه اي از خاك است كه قيمت آن مشخص بوده و بايد در استفاده از آن صرفه جويي
است و چنانچه « شرق و غرب » يا « سنت و مدرن » كرد.براساس تقسيم بندي جوامع مدرن به دو قسمت
اين تقسيم بندي مشخص مي كند هر جامعه يا شرقي و سنتي است، يا غربي و مدرن.اين الگو، الگويي
است كه آرام آرام در جهان گسترش مي يابد و در اين ديدگاه جامعة سنتي محكوم با نابودي و انهدام
است.اين مسأله در جوامع غير مدرن ابعاد مختلفي يافته و در جامع ة سنتي ايران، هند، مصر و ساير
كشورهاي مشابه با كشورهاي مدرن بسيار متفاوت است.مدرنيسم و معماري مدرن داراي تفاوت هاي
اساسي هستند كه به بخشي از اين تفاوتها اشاره مي شود.تفكر مدرن به عنوان يك جهان بيني و
ايدئولوژي مطرح مي شود، در حالي كه معماري مدرن سبك معماري است كه سد ة قبل اروپا و
آمريكا را شكل داده است.از سوي ديگر معماري مدرن مربوط به زمان و مكان كاملا مشخصي است،
در حالي كه جهان بيني مدرن فاقد مكان و زمان است .به رغم اين دو مبحث كه انفصال سبك و
ايدئولوژي مدرن را ملزم مي كند، به طور كلي شناسنامة معماري هيچ تفاوتي با تفكر مدرن نداشته و
هر دو زاييدة خلف گونه اي از زيست بشري هستند.با توجه به شناخت حاصل شده از معماري مدرن
اروپا، اكنون مي توان پيامدهاي اين شيو ة معماري را در جهان سوم و ايران بررسي كرد چرا كه
معماري دور مدرن در ايران، نه برگرفته از شناسنامة معماري مدرن، بلكه منطبق بر جامع ة شبه مدرن  است.در جهت تشخيص خصايص معماري مدرن ايراني، بايد نقطه اشتراك معماري مدرن و جامعه
مدرن را بررسي كرد.چرا كه اين خصوصيات به صورت تركيبي معماري التقاطي معاصر را رقم ميزند.
به طور كلي تفكرات و زيربناي فكري معماري معاصر ايران عبارتند از
- تاريخ پيدايش اواخر دورة قاجار است و انتقال سريع تفكرات و ايده ها از خصايص جامع ة مدرن
است.چرا كه جامعة مدرن بر مبناي سرعت انتقال اطلاعات پايه گذاري شده و اين تبادل اطلاعات در
نهايت موجب تعادل فرهنگ و الگوي معماري مي شود.
- تهران به عنوان پايتخت ايران و نقطة اتصال ايران و اروپا، مسئوليت پيچيد ة بسط اين معم اري را به
عهده داشته است.
خاستگاه هاي معماري مدرن ايران انتقال فرهنگ فريبندة غرب به جامعة درونگراي ايراني بود .در اين
راستا حصار شهرها، تخريب شد و بافت هاي ارگانيك آن ها به اشكال هندسي تحول يافت .در اين دوره
فرمول هاي غربي با امكانات ايراني ساخته و اجرا مي شد و در اين مرحله معماري به عنوان ابزار
فرهنگي عمل مي كرد.
در عين حال دومين خواستگاه اين دوره، بهره گيري اقتصادي در معماري است.شايد بتوان دوران ميان ة
معماري مدرن ايران را نخستين زماني دانست كه معماري به عنوان كالاي اقتصادي معرفي مي شود.چرا
كه با تكيه بر اصول معماري مدرن يعني حذف تزيينات، معماري نه يك ابزار براي انعكاس فرهنگ،
بلكه كالايي اقتصادي شد و اين دستاورد چنان نمودار شد كه معماري مدرن ايران به سبكي اقتصادي
با نام بساز و بفروش تغيير رويه داد.
روشپست رفت
استفاده از تكنولوژي وارداتي در تركيب با اقليم و تكنولوژي سنتي، روش هاي مختلف اجرا را در
ايران رقم زد كه با تعميرات محدودي در حال حاضر نيز استفاده مي شود.
مقياس عمل
حركت معماري از اروپا به تهران و از تهران به مراكز استانها و شهرهاي اصلي بوده است.
نتيجه عمل
انفصال معما ري سنتي ايران و حركت از شيوة اصفهاني به شيوة تهراني و همه گير شدن، معماري مدرن
ايراني به صورت قالب و كليشه در تمام نقاط كشور بود .وجود نداشتن مباني فكري و تئوريك در
معماري، تبديل معمار به ساختمان ساز و نقشه كش، تفاسير مختلف از ديدگاه مدرن در معماري و
نامشخص بودن آيند ة معماري، مهم ترين پيامدهاي معماري جامع ة شبه مدرنيسم است .در هر حال
زماني كه جوامع مدرن و فرامدرن، زير بمباران اطلاعاتي قرار دارند و دورة پيدايش تا افول يك سبك
به يك دهه مي رسد، معماري ايران نه به عنوان سبك پيشگام كه به عنوان يك قصد جلوه مي كند .ب ه
علت عدم تطابق فرهنگ و اختلاف زماني در ارسال پيام هاي معماري از غرب به ايران، حالت پويايي
و پيشرو بودن هنر معماري زير پردة اقتصاد محو شده است و با توجه به هم ة اين مسا ئل شناخت
مفهومي از موقعيت اجتماعي معاصر لازم است تا بتوان معماري وكالبد آن را درك كرد و اين مهم
انجام نمي پذيرد مگر با درك كافي و جامع از تحولات جهاني.
-7-2 تعريف معماري معاصر ايران
دوره اي از معماري ايراني است كه از سال 1300 خورشيدي تا به امروز ادامه دارد.
بخش بندي و دوره ها
معماري معاصر ايران به 5 دورة گوناگون تقسيم مي شود:
(1357- دورة نخست: از سال 1300 تا 1320 - شامل معماري انجام گرفته در دورةقاجارو پهلوي( 1304
دورة دوم: از سال 1320 تا 1340 - معماري انجام گرفته در دورة پهلوي
دورة سوم: از سال 1340 تا ابتداي انقلاب 1357 - معماري انجام گرفته در دورة پهلوي
دورة چهارم: ازآغازانقلاب 1357 تاجنگ ايران وعراق-معماريانجام گرفته دردورةانقلاباسلاميايران
دورة پنجم: از پايان جنگ ايران و عراق تا امروز- معماري انجام گرفته دردورة انقلاب اسلامي ايران
البته اين دوره بندي بر اوضاع سياس ي و اين باور استوار اس ت كه معماري و شهرسازي در ايران
تأثيرپذيري شديدي از شرايط سياسي ايران داشته است .
موضوعي كه بايد به آن توجه كرد رابط ة دو مفهوم معماري و شهرسازي است .توليد فضا در معماري
توليدي فردي است كه بايد به توليد اجتماعي و جمع ي تبديل شود كه شهرسازي يكي از نمودهاي ا ين
توليد جمعي است .در معماري سد ة اخير در ايران، رابطه اي منطقي ميان شكل فردي و توليد جمعي
ديده نمي شود.اگرچه معماري معاصر ايران در شكل فردي و خلاقيت هاي هنري بسيار ستودني
بوده است ولي هرگز نتوانست از شكل فردي به شكل جمعي تبديل شود .بنابراين آنچه را كه بيش تر به
عنوان نقاط برجست ة معماري معاصر ايران از 1320 تا 1357 عنوان مي كنند، عموما داراي همين ويژگي
يا همين كمبود نيز بوده اند و موفقيت در آن ها بيشتر از ديدگاه زيبايي شناختي محض بيان شده است تا از
ديدگاه جامعه شناختي و انسان شناختي. دورة 1320 تا 1340 معماري ايران تفاوت بسياري با دور ة 1340
تا 1357 كه افزايش درآمدهاي نفتي ايران در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوي دارد. و......