مطالعات باغ موزه آب با رویکرد معماری پایدار
بخشی از مطلب
آب مایه حیات و فراوانترین ماده مرکب برروی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه میشناسیم بیش از ۷۵٪ جرم یک انسان از آب تشکیل شدهاست و نیز بیش از ۷۰٪ سطح کره زمین را آب پوشانده است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع)
اگر کسی از فضا به زمین نگاه کند، آن را یک سیاره آبی رنگ و پر از آب خواهد دید حجم کل آبهای موجود در کره زمین، رقمی در حدود ۱٬۳۶۰ میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شدهاست این حجم با توجه به چرخه آب به طور دائم در بین منابع مختلف در حال جابهجاییاست
آب پایه و اساس سراسر جهان است، ذات رستنی هاست، اکسیر بی مرگی است، همانند شربت ابدیت موجب طول عمر است، بخشنده و نیروی آفرینندگی است آب که مبدأ هر چیز نامتمایز و بالقوه و مبنای تجلی کائنات است رمز جوهرین و اولی است که همه صور از آن زاده می شوند
آب رمز کل چیزهایی است که بالقوه وجود دارند سرچشمه ومنشأ و زهدان همه امکانات هستی است
آب به علت اینکه هر شکل و صورت مادی را از هم جدا می کند، دارای قدرت تطهیر و تجدید حیات و نوزایی است آنچه در آب فرو می رود، می میرد و آنچه از آب سر بر می آورد می تواند گیرنده ی وحی و الهام جدیدی باشد و مرحله ی نوینی از هستی را شروع کند
آب عنصری کیمیاگر است، عنصری است که با ذات هنر اسلامی که در اصل شرافت و شفافیت بخشیدن به ماده و سبک کردن آن می باشد، مطابقت دارد تمثیل گونه کردن فضای مادی و تجلی گاه ساختن آن در جهت دریافت انوار الهی یا کلام الهی آب در شکل های همانند : چشمه، فواره، جوی های جاری سبب انعکاس عناصر مادی در خویش شده و فضایی عمقی را ایجاد می کند
کوشک ها، ایوان ها، آب نماها و حوض ها، فواره ها، نورها، سایه ها، هندسه ها و تمثیلی از عالم غیب در معماری اسلامی اند که در کنار هم و در عین وحدت یافتن در یک چارچوب و هندسه تمثیلی ( چهار باغ ) تداعی گر یک فضای قدسی و رمزی از عالم بالا هستند
اشکال متفاوت آب:
آب در اشکال متفاوتی بر روی زمین یافت میشود تنها ماده ای است که در طبیعت به هر سه حالت جامد، مایع و گاز وجود دارد ابرها در آسمان، موج دریا، کوه یخی و منابع آبی زیرزمینی تنها چند شکل از آب میباشند طی اعمال تبخیر، میعان، انجماد و ذوب، آب مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل میشود این پدیده تبدیل آب را چرخه بزرگ آب مینامند
از آنجا که بارندگی در صنعت کشاورزی و همچنین برای خود بشر بسیار با اهمیت است، به اشکال مختلف بارندگی نام های به خصوصی اطلاق میشود بارندگی معمولاً بصورت باران است دیگر اشکال آن، تگرگ، برف، مه و شبنم میباشند
آبهای روی سطح زمین، نقش های مهمی ایفا میکنند رودخانهها آب مورد نیاز کشاورزی را فراهم میکنند و دریاها هم وسیله ای برای تجارت و مبادله کالاها محسوب میشوند توده های یخی و آبشارها هم از دیگر اشکال آب هستند فرسایش به وسیله ی آب، نقش مهمی در شکل محیط زیست ایفا میکند
به علاوه، دره ها و دلتاهای حاصل از رسوبات رودخانهها، محلی برای سکنی گزیدن انسان ها بوده است آب به داخل زمین هم نفوذ میکند و آبهای زیرزمینی را ایجاد میکند آبهای زیرزمینی را میتوان با کندن چاه یا قنات استخراج نمود البته آب های زیرزمینی به شکل چشمه یا چشمه آب گرم هم به سطح زمین میآیند
2-2-2)تاریخچه آب:
2-2-2-1)کاربرد آب از گذشته تا کنون:
امپراطوري بزرگ ايرانيان در دوره هخامنشي و ترقي آن در زمان ساسانيان مديون دانش آب شناسي ايرانيان بوده است مردمان ايران زمين از ديرباز به ارزش آب به عنوان ماده زندگي بخش و ارزشمند آگاه بودند نياز طبيعي بشر به آب، وضع جغرافيايي فلات ايران و کميابي اين مايع گرانبها ارزش آن را نزد ايرانيان دوچندان کرده بود
آناهيتا ايزد آبها، يكي از بزرگ ايزدان پيش از زرتشت بوده است آب در آيين زرتشت پاك است و مظهر پاکي زرتشت از اهورامزدا درخواست مي کند که رودها را از آبي به ستگري شانه اسب لبالب کرده و پيروان خويش مي آموزد که آلوده کردن آب به هر شكل و گونه اي اهريمن و خلاف دين است سنگ نوشته ها و لوح هايي نيز از ايران باستان برجاي مانده که نشان مي دهد مردمان آن روزگار آبهاي زيرزميني را با کندن کاريزهاي دراز و بسيار عميق به روستاها و شهرهاي خود مي رسانده است
پروفسور هانري گوبلر که بيش از سي سال بر روي قنات هاي ايران تحقيق کرده طول اين قنات ها را بيش از ٤٠٠ هزار کيلومتر مي داند که چندين برابر ديوار چين است قنات قصبه گناباد به طول ٣٥ کيلومتر و ژرفاي بيش از ٣٠۰متر و چاههايي با فاصله منظم ٥٠ متري يكي از شاهكارهاي به جاي مانده از عهدهخامنشيان است حكيم ناصرخسرو قبادياني در سفر خود از قنات گناباد به عنوان يك قنات پرآب و پرمنفعت ياد مي کند عظمت قنات هاي ايران در حدي است که کارشناسان بين المللي آبهاي زيرزمينی همچون باتلو، کولمان و ديگران معتقدند قنات هاي لوس آنجلس و پاساداناي کليفورنيا وهمچنين قنات هاي شيلي و مكزيك در زمان سلطه اسپانيايي ها و توسط مهندسان و کارگران ايراني ساخته شده است
با وجودي که اکثر تمدنهاي باستاني در کنار رودهاي بزرگ همچنين نيل، دجله، فرات، هوانگ هو و يانگ تسه شكل گرفته است، اما تنها آشوري که به دور از هر رودخانه عظيم شكل گرفت و به امپراطوري جهان شمول تبديل شد ايران بود جهش چشمگير امپراطوري ايران مديون قنات بود در زمان هخامنشيان اگر کسي زمين بايري را با احداث قنات آبياري مي کرد ٥ سال از پرداخت ماليات معاف مي شد همچنين به گواهي تاريخ مصر اسكيلاکس هخامنشي درياسالار پارسي هنگام اقامت در مصر فنون احداث کاريز را به مصريان آموخت در زمان ساسانيان نيز رساله مديگان هزاردستان در شرح ساخت و لاي روبي قنات و کاريز و استفاده هوشمندانه از آن تأليف شد که رونوشتهايي از آن به سراسر جهان رفت دانش آب شناسي در ايران پس از اسلامي نيز رشد زيادي پيدا کرد در آتاب آثارالباقيه ابوريحان بيروني درباره کم و زياد شدن آب چشمه سارها، کاريزها و رودخانه ها آمده است زياد شدن آبها در جميع النهار به يك حالت نيست بلكه آنها اختلاف بزرگي با هم دارند
چنانچه جيحون هنگامي آبش زياد مي شود که دجله و فرات رو به کمي گذارند و علت آن اين است که هر رودخانه اي که سرچشمه آن در نواحي سردسير باشد آب آن در تابستان زياد است و در زمستان کمتر است زيرا بيشتر آبهاي اصلي آن از چشمه سارها گرد مي آيد و رطوبت هايي که در کوهها است سبب زيادت و نقصان آب اين رودخانه ها مي شود حكيم ابوعلي سينا نيز در کتاب دانشنامه علايي فصلي مجزا را به دانش آب اختصاص داده است
سد کريت در نزديكي طبس که در زمان هخامنشيان ساخته شده يك بار در عهد ساسانيان و يك بار ديگر در زمان خواجه نصيرالدين طوسي بازسازي شد اين سد که شصت و چهار متر ارتفاع داشت بيش از ششصد سال بزرگترين سد دنيا بود در دوران هخامنشيان بيش از شصت سد در ايران ساخته شد که اين کار جدا از ساخت پل و بندهاي کوچكتر است در زمان ساسانيان نيز پل دنبد شوشتر با درازاي بيش از پانصد متر ساخته شد تاريخ نام سازنده اين پل را يك سازنده ايراني به نام ابراتوس ثبت کرده است پل دخترهايي که در سراسر ايران از جمله سروستان و ميانه به چشم مي خورد همگي نشانه هايي از دانش آب شناسي در ايران باستان است
ايرانيان باستان سه نوع آسیاب داشتند آسیاب تئوري که به نامهاي نوزس پاپره هم شناخته مي شود و محورهاي عمودي و پره هاي قاشقي داشت آسياب چرخي که روميان آن را ويترياد نام نهاده بودند و توسط مهرداد اشكاني اختراع شد که محور افقي داشت آسياب شناور نيز با پره هاي بزرگ پارويي دوران مي کرد بازماندگان اين آسيابها هنوز در شوشتر ديده مي شود
دستگاه پالايش آب در چغازنبيل نخستين و قديمي ترين دستگاه تصفيه آب جهان است که به طريق ظروف مرتبط، آب گل آلود رودخانه کرخه را به آبي سالم و گوارا تبديل مي کرد
آب انبارهاي استانهاي کويري نمونه ديگري از صنعت پيش رفته آب در ايران باستان است مراکزي که به نگهداري و تصفيه همراه آب اختصاص داشت همزمان به تبديل و خنك کردن آن نيز مي پرداخت
2-2-2-2)آب در فرهنگ ایرانیان و دوران قبل از اسلام:
نیایش گاه ها ( معابد آناهیتا و آتشکده ها ) در کنار آب و در نهایت احترام به وجود آب، شکل می گرفتند
آب و آتش به طور مسالمت آمیز در کنار هم قرار گرفته و وصلت خود را جشن می گرفتند مانند آتشکده ی آذر گشنسب و آتشکده ی کاریان ( فیروز آباد )
ایلامی ها شهر مقدس " دور-اونتاش" و معابد خود را در کنار رودخانه ی دز بنا کردند و ما اولین شواهد مراسم نیایش آب و سیستم تصفیه ی آب در ایران باستان را در این شهر در دست داریم
آتشکده آذر گشنسب : در کنار آتشکده، معبد آناهیتا قرار گرفته است آب دریاچه از طریق نهری وارد معبد شده، در دالان ها گردش کرده و در وسط معبد حضور آرام خود را اعلام می دارد سیستم گردش آب در این معبد شباهت زیادی به معبد آناهیتای بیشاپور دارد
معبد آناهیتای بیشاپور :
نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شدهاست کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفتهاست این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخرهای و مشرف به دشت کنگاور ساخته شدهاست آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بودهاست قدمت این بنا را به دوره اشکانی و ساسانی نسبت داده اند، نشانهها و واژههای دوره ساسانی بر روی سنگها حک گردیدهاست سبک معماری بنا شیوه پارتی است
برخی از محققین، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کردهاند
این معبد که برای استفاده از آب رودخانه شاپور در 6 متری زمین قرار دارد، به صورت مکعب است و دیوارهای این معبد از سنگهای بزرگی بنا شده اند که بین سنگهای حجاری شده هیچ ملاتی وجود ندارد و این سنگها توسط بستهای آهنی به هم متصل شده اند
در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفهای به درازای 154 متر وجود دارد هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است تعداد سنگ پلهها در پلکان شرقی 26 پله و در پلکان غربی 21 پله است
جویهای سنگی آب رودخانه را میزان کرده و به طرز باشکوهی به آبگیری وسط معبد هدایت میشده نوع تقسیم آب و جریان آب درون معبد یکی از شگفتیهای مهندسی در آن دوران میباشد تا این عنصر مقدس را به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند
در چهار طرف معبد دالانهایی تعبیه شده که در کف آنها جویهای آب به صورت رفت و برگشت آب را به وسط معبد هدایت میکرده
در وسط معبد فضایی وجود دارد که آب از این جویها در آن جمع شده و استخر کوچکی حدوداً در ابعاد 10 در10 و عمق 20 سانتی متر را پر آب میکرده
در دو طرف بالای معبد آناهیتا سر چهار گاو در هر طرف به صورت رو به روی یکدیگر قرار دارد که در زمان آبگیری این معبد عکس سر گاوها روی آب نقش میبسته است
دیوار محیطی که ستونها بر آن واقع شده خود از دو قسمت تشکیل شده، قسمت داخلی که با استفاده از سنگ های قلوه و لاشه به ابعاد و اندازههای مختلف و ملاط گچ ساخته شده و قسمت خارجی به وسیله یک ردیف سنگ تراش نماسازی شده است
ارتفاع این دیوار نیز با توجه به شیب صخرهای که روی آن قرار گرفته است در قسمت های مختلف متغیر بوده و از چهار متر تا 12متر است که بعضی محققین با استناد به برخی محاسبات این ارتفاع را در ضلع جنوب غربی تا 18 متر تخمین میزنند
از دیگر بخشها و عناصر اصلی بنای معبد آناهیتای کنگاور میتوان به صفه آن اشاره کرد
آنچه از این بخش باقی مانده و در کاوشهای باستانشناسی مشخص شده، دیواری است در ضلع جنوبی صخره کنگاور که در بخشهای شرقی و غربی اطراف صخره اثری از آن بر جای نمانده است
ضلع شمالی نیز مورد کاوش قرار نگرفته و تنها در ضلع جنوبی آن دیواری با قطر 5/9متر و طول 93 به صورت یک سکو باقی مانده
و.....
فهرست مطالب
چکیده1
فصل اول: (کلیات)2
1-1- بیان مساله تحقیق2
1-2- اهداف پژوهش2
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش3
1-4- سوابق و جنبه نوآوری پژوهش3
1-5- روش پژوهش5
فصل دوم: مطالعات اکتشافی (پایه)7
2-1-موزه8
2-1-1 تعریف موزه 8
2-1-1-1 تعریف لغوی8
2-1-1-2 تعریف اصطلاحی8
2-1-2 تاریخچه موزه9
2-1-2-1 تاریخچه موزه در جهان9
2-1-2-2 تاریخچه موزه در ایران10
2-1-3 انواع موزه11
2-1-3-1 طبقه بندی موزه ها11
2-1-3-1-1 بر اساس موضوع12
2-1-3-1-1-1هنری12
2-1-3-1-1-1-1 هنری – تاریخی12
2-1-3-1-1-1-2 هنر مدرن12
2-1-3-1-1-2 غیر هنری12
2-1-3-1-1-2-1 علمی – تاریخی12
2-1-3-1-1-2-2 تکنولوژی12
2-1-3-1-1-2-3 موضوعی – یادواره ای12
2-1-3-1-2 بر اساس حوزه نفوذ13
2-1-3-1-2-1 محلی13
2-1-3-1-2-2 ملی 13
2-1-3-1-2-3 فرا ملی13
2-1-3-1-3 بر اساس شیوه نمایش13
2-1-3-1-3-1- موزه13
2-1-3-1-3-2-باغ موزه13
2-1-3-1-3-3-اکوموزه13
2-1-3-1-3-4-کاخ موزه13
2-1-3-1-3-5-موزه فضای باز13
2-1-3-1-4- بر اساس زمان برپایی14
2-1-3-1-4-1- دایم14
2-1-3-1-4-2- موقت14
2-1-3-1-4-3- سیار14
2-1-4- اهداف موزه14
2-2-آب15
2-2-1 مفهوم آب15
2-2-2 تاریخچه آب16
2-2-2-1- کاریرد آب از گذشته تا کنون16
2-2-2-2 آب در فرهنگ ایرانیان و دوران قبل از اسلام18
2-2-3 کاربرد آب20
2-2-3-1 بررسی سازه های آبی متداول از گذشته تا حال20
2-2-3-1-1 آب انبار20
2-2-3-1-1 یخچال 23
2-2-3-1-1 چرخ آبی30
2-2-3-1-1 سد31
2-2-3-1-1 قنات32
2-3 باغ35
2-3-1 تعریف باغ35
2-3-1-1 واژه های کلیدی مرتبط با باغ35
2-3-2 تاریخچه باغ 37
2-3-2-1 تفاوت باغ و پارک37
2-3-3 انواع باغ ها38
2-3-3-1 باغ ایرانی 38
2-3-3-1-1 عناصر معمارانه باغ ایرانی39
2-3-3-1-1-1 دیوار39
2-3-3-1-1-2محیط پیرامون باغ41
2-3-3-1-1-3 آب44
2-3-3-1-1-4 فضای سبز49
2-3-3-1-1-5 سایه52
2-3-3-1-1-6 هندسه54
2-3-3-1-1-7 ناظر58
2-3-3-1-2 بررسی نمونه باغ های ایرانی58
2-3-3-1-2-1 باغ فین کاشان58
2-3-3-1-2-2 کاخ چهلستون اصفهان63
2-3-3-1-2-1 باغ ارم شیراز66
2-3-3-2 انواع دیگر باغ ها70
2-3-3-2-1 باغ ژاپنی70
2-3-3-2-1-1 عناصر زیبا شناسانه در باغ ژاپنی71
2-3-3-2-1-1-1 مرز71
2-3-3-2-1-1-1 سنگ71
2-3-3-2-1-1-1آب72
2-3-3-2-1-1-1گیاهان72
2-3-3-2-1-1-1 پل72
2-3-3-2-1-1-1 مجسمه
2-3-3-2-1- 2انواع دیگر باغ ژاپنی72
2-3-3-2-2 باغ های فرانسوی73
2-4 پست مدرن76
2-4-1تعریف پست مدرن76
2-4-1-1 معماری پست مدرن76
2-4-1-2 معماری پایدار78
فصل سوم: مطالعات کاربردی81
3-1 تقسیمات چهارگانه اقلیم ایران 82
3-1-1 اقلیم معتدل و مرطوب82
3-1-2 اقلیم سرد83
3-1-3 اقلیم گرم و خشک83
3-1-3-1 منطقه نیمه بیابانی84
3-1-3-2 منطقه بیابانی84
3-1-4 اقلیم گرم و مرطوب84
3-2 معماری اقلیمی 85
3-2-1 اقلیم گرم و خشک85
3-2-1-1 ویژگی معماری بومی مناطق گرم و خشک85
3-2-1-2 فرم ساختمان در اقلیم گرم و خشک86
3-2-1-3 تهویه مورد نیاز در اقلیم گرم و خشک86
2-2-3 اقلیم معتدل و مرطوب 86
3-2-2-1 ویژگی معماری بومی مناطق معتدل و مرطوب86
3-2-2-2 فرم ساختمان در اقلیم معتدل و مرطوب87
3-2-3 اقلیم سرد و کوهستانی87
3-2-3-1 ویژگی معماری بومی مناطق سرد87
3-2-3-2 فرم ساختمان ها در اقلیم سرد88
3-2-4 اقلیم گرم و مرطوب88
3-2-4-1 ویژگی معماری بومی مناطق گرم و مرطوب88
3-2-4-2 فرم ساختمان ها در اقلیم گرم و مرطوب88
3-3 بررسی نمونه های موجود89
3-3-1بررسی نمونه موردی خارجی89
3-3-1-1Paul klee museum89
3-3-1-2 Holocaust museum101
3-3-1-3 Quai branly museum102
3-3-1-4 Kiasma museum104
3-3-1-5 Modern art museum105
3-3-2 بررسی نمونه موردی داخلی106
3-3-2-1 باغ موزه آب قلهک106
فصل چهارم:مطالعات عملکردی117
4-1 معماری موزه118
4-1-1 نقش و جایگاه کنونی معماری موزه و فضاهای فرهنگی118
4-1-2 زیبایی شناسی فرم و پیچیدگی عملکرد در طراحی موزه118
4-2 برنامه فیزیکی120
4-2-1 تعیین سطح زیر بنای فضاها و عرصه موزه ها120
4-2-2 استاندارد فضاها 122
4-2-2-1 کافی شاپ ورستوران122
4-2-2-2 آمفی تاتر127
4-2-2-3 کتاب فروشی130
4-2-2-4 سرویس بهداشتی131
4-2-3 جدول برنامه فیزیکی134
4-2-4 تحلیل سایت137
4-2-4-1 مطالعات منطقه ای و محیطی137
4-2-4-1-1 موقعیت جغرافیایی استان تهران137
4-2-4-1-2 موقعیت جغرافیایی شهر تهران138
4-2-4-1-2-1 اطلاعات هواشناسی شهر تهران140
4-2-4-1-2-2 مطالعات اقلیمی تهران 141
4-2-4-1-3 موقعیت سایت در شهر تهران144
4-2-4-2 مطالعات سایت طراحی147
4-2-4-2-1 دید و منظر147
4-2-4-2-2 تحلیل عوامل محیطی تاثیر گذار بر سایت پروژه153
4-2-4-2-3 تعیین کاربری اراضی اطراف154
4-2-4-2-4 انواع دسترسی ها به سایت پروژه155
4-2-4-2-5 پیش بینی محل احداث بنا156
4-2-4-2-6 بررسی آلودگی صوتی در اطراف سایت157
4-2-4-2-7بررسی تاثیر گذاری باد غالب در اطراف سایت158
فصل پنجم: روند طراحی159
5-1-1 روند شکل گیری طرح160
5-1-1-1 توضیح پیرامون طرح160
5-1-1-2 روند طراحی160
5-1-2 سازه و تاسیسات پروژه167
5-1-2-1)بررسی یکی از بلوک های مجور سایت از لحاظ بررسی جنبه پایداری و سازه ای
5-1-2-2 سازه170
سقف عرشه فولادی171
دیوارها(ICF)173
سقف کاذب174
5-1-2-3 تاسیسات176
5-1-2-3-1 تهویه مطبوع176
5-1-2-3-2 موتور خانه176
5-1-2-3-3 سیستم دفع فاضلاب176
5-1-2-3-4 سیستم آبرسانی177
5-1-2-3-5 سیستم اعلام و اطفای حریق177
5-1-2-3-6 روشنایی177
منابع181