بخشی از مطلب
نام: مسجد آقا شاهرود
موقعیت: استان سمنان، شهرستان شاهرود، خیابان پانزده خرداد، محله ی چهارسوق
سبک معماری: مسجد تک ایوانی
دوره: قاجاریه
تاريخ احداث مسجد: 1275 هجري قمري که بصورت گچبري در محراب حك شده است.
مساحت بنا:
زیر بنا:
این بنا در محدوده ی بافت قدیم شاهرود قرار دارد و در اواخر دوره ی قاجاریه به وسیله ی خیرین ساخته شده و توسعه پیدا کرده است.
قسمت عمده ی این مسجد در سال های گذشته مرمت و بازسازی گردیده است.
ورودی این مسجد از سمت شرقی می باشد و پوشش سقف راهروی آن از نوع قوس کلیل بوده که به صورت حصیری اجرا گردیده است.
در مجاورت این راهرو، آب انبار مسجد قرار دارد که راه شیر آن از سمت کوچه ی مجاور است.
اين بنا توسط حاج علي اصغربن حاج عبدالله از مريدان آخوند ملاکاظم خراساني شاهرودي در حدود سال1275 ه.ق بنا گرديده است . بعد از ساخت مسجد، توليت آن به آخوند ملاکاظم خراساني سپرده شد و بعد از ايشان، فرزندشان آيت الله العظمي حاج محمدعلي قدس سره امامت جماعت مسجد را بر عهده گرفتند که سبب اعتبار افزونتر اين مسجد گردید.
ورودی این مسجد شباهت بسیار زیادی به ورودی مسجد شیخ علی اکبر شاهرود دارد. حالتی سه قسمتی که گویی آغوش خود را به روی نمازگزاران باز می کند، در این ورودی دیده می شود.
هشتی با تناسبات تقریبا نامنظم در این مسجد آورده شده است , تا علی رغم تمام کاربردهایی که می توان برای هشتی تصور کرد , از راهروی طولانی ورودی که فرد نمازگرار مجبور است برای رسیدن به حیاط آن را طی کند بکاهد و همین طور صحن حیاط مسجد را از راهروی ورودی سالن مسجد جدا کند.
در دو طرف اين شبستان، دو شبستان كوچكتر خودنمايي مي كنند كه حالت روحاني به اين مسجد داده است. در مسجد شیخ علی اکبر نیز به این صورت است یک شبستان مرکزی که شبستان تابستانه است وسط قرار گرفته و دو شبستان با ارتفاع های کمتر در اطراف قرار گرفته اند اگر چه الزاما اندازه این شبستان ها با هم یکی نیست و فقط در نمای داخلی حیاط مسجد تقارن را در دید ایجاد می کند .
شبستان بزرگتر داراي محراب گچبري شده اي است كه از روزگاران قديم به جا مانده است. تاريخ احداث مسجد (1275 هجري قمري) بصورت گچبري در محراب حك شده است. قسمت جنوب داراي سه شبستان بوده كه متاسفانه بر اثر بارندگي طي ساليان متمادي، ريزش نموده تا سال 1364 كه بصورت كنوني درآمده است.
در كنار شبستان كوچك، طرف چپ مسجد زنانه بصورت گنبدي ساخته شده است. چايخانه قديم مسجد در اين مكان قرار داشته است كه اكنون به عنوان انباري از آن استفاده مي كنند.
در طرف غرب آن حجره هايي وجود داشته است كه محل اسكان طلاب علوم ديني بوده كه آن هم به مرور زمان تخريب شده كه به همت خادمين بصورت فعلي درآمده است كه شامل آبدارخانه، انباري، توالت زنانه و مردانه مي باشد. در مساجد این دوران تفکیک لاینفک عبادت و تعلیم در کنار هم بسیار روشن است . در این مسجد مدرس ها و طلبه خانه ها به خاطر داشتن وضعیت نابه سامان به طور کلی بازسازی شده اند ولی به طور یقین در گذشته نیز اینجا محل یادگیری و مدرس بوده است.
در وسط اين مسجد حوضي بزرگ قرار داشته كه از آب وقفي مرحوم ملا ابراهيم خطيب پر مي شده است. اين آب وقف محلات از قلعه ولي آباد، مسجد جامع محله چناران زير عمارت بيدآباد، محمد آباد و كليه مساجد و تكايا اين حواشي بوده است. در كنار سفره خانه حياطي كوچك قرار دارد كه در برنامه هاي آتي ساخت مسجد بنا است به مسجد اضافه شود.